Οι συναυλίες ήταν πάντα κάτι παραπάνω από μουσική: είναι το βίωμα, η ενέργεια του πλήθους, ο παλμός του ήχου που σε χτυπάει στο στήθος. Όμως, τα τελευταία χρόνια -ειδικά μετά την πανδημία- η εμπειρία αυτή τείνει να αντικατασταθεί από κάτι πιο αποστειρωμένο: το φαινόμενο των virtual concerts έχει αρχίσει να αναδύεται ως εναλλακτική. Με τεχνολογίες όπως το VR, τα metaverse events και τα live streams, οι καλλιτέχνες πλέον “ανεβαίνουν στη σκηνή” πίσω από μια οθόνη. Το ερώτημα, όμως, παραμένει: μπορούν οι εικονικές συναυλίες να αντικαταστήσουν τις ζωντανές;
Η άνοδος των virtual concerts
Η πανδημία επιτάχυνε μια διαδικασία που ήδη είχε ξεκινήσει. Από τα πρώτα live streams σε social media μέχρι τις μεγάλες παραγωγές σε gaming platforms όπως το Fortnite ή το Roblox, τα virtual concerts έχουν εξελιχθεί σε "επιβλητικές" εμπειρίες. Εικονικά σκηνικά, ψηφιακά εφέ που ξεπερνούν τη φαντασία και δυνατότητα για εκατομμύρια θεατές να συνδεθούν ταυτόχρονα, όλα αυτά δίνουν μια νέα διάσταση στη συναυλιακή εμπειρία.Όμως όσο κι αν εντυπωσιάζουν όλα αυτά, μένει η αίσθηση ότι κάτι λείπει: η ψυχή.
Οι εύκολες λύσεις της ψηφιακής εποχής
Η προσβασιμότητα και το χαμηλό κόστος είναι αδιαμφισβήτητα πλεονεκτήματα. Οποιοσδήποτε, από οπουδήποτε, μπορεί να “παραστεί” σε ένα virtual concert. Το κόστος είναι χαμηλότερο, τα ταξίδια μηδενίζονται και η τεχνολογία επιτρέπει διαδραστικές εμπειρίες, από avatars που κινούνται στο χώρο, μέχρι live chats με τους καλλιτέχνες. Όμως, η βολή της οθόνης τείνει να μετατρέψει τη μουσική εμπειρία σε καταναλωτικό προϊόν μιας χρήσης. Χωρίς τη σωματικότητα, χωρίς τη ζωντανή αλληλεπίδραση, χωρίς το απρόβλεπτο που κάνει κάθε συναυλία μοναδική, τα virtual concerts μοιάζουν με “σκηνές” χωρίς κοινό.
Το αξεπέραστο συναίσθημα του live
Κι όμως, όσο εντυπωσιακή κι αν είναι η εικονική εμπειρία, δύσκολα μπορεί να αντικαταστήσει τη φυσική. Η αίσθηση του να χάνεσαι μέσα στο πλήθος, να τραγουδάς μαζί με χιλιάδες άγνωστους, να νιώθεις την ενέργεια των μουσικών επί σκηνής, όλα αυτά είναι αναντικατάστατα. Μια virtual συναυλία μπορεί να είναι εμπειρία, αλλά τίποτα δεν μπορεί να αναπαραστήσει το ηλεκτρισμένο βλέμμα ενός καλλιτέχνη που αντικρίζει χιλιάδες πρόσωπα, ούτε την ανατριχίλα όταν όλο το στάδιο τραγουδάει τον ίδιο στίχο. Στο digital stage, όλα είναι προγραμματισμένα, φιλτραρισμένα, κλεισμένα μέσα σε pixels. Κι αυτή η αποστείρωση είναι που τελικά σκοτώνει το αληθινό βίωμα.
Το μέλλον: σύγκλιση των δύο κόσμων
Η “σύγκλιση” virtual και live φαντάζει αναπόφευκτη. Αλλά ποια θα είναι η συνέπεια; Θα γεμίσουν ξανά οι χώροι συναυλιών ή θα αρκεστούμε σε avatars και likes; Ίσως το ερώτημα δεν είναι αν τα virtual concerts θα αντικαταστήσουν τα live, αλλά πώς θα συνυπάρξουν. Hybrid events, όπου η συναυλία μεταδίδεται τόσο φυσικά όσο και εικονικά, ήδη κερδίζουν έδαφος. Γιατί στο τέλος, το κοινό δεν θέλει να διαλέξει, θέλει να έχει επιλογές, να βιώνει τη μουσική όπως και όπου μπορεί. Η ανησυχία δεν είναι αδικαιολόγητη: αν οι virtual συναυλίες συνεχίσουν να προβάλλονται ως η νέα νόρμα, υπάρχει κίνδυνος η μουσική να χάσει τον πιο δυνατό της σύμμαχο, την κοινή εμπειρία του εδώ και τώρα.
Οι εικονικές συναυλίες είναι σίγουρα το μέλλον, αλλά οι ζωντανές θα παραμένουν πάντα η καρδιά της μουσικής εμπειρίας. Το ένα συμπληρώνει το άλλο, ανοίγοντας νέους δρόμους για καλλιτέχνες και κοινό. Και αυτό που μένει σταθερό είναι η ανάγκη μας να μοιραζόμαστε τη μουσική, είτε με χειροκροτήματα στον αέρα, είτε με emojis στην οθόνη. Τα virtual concerts μπορεί να έχουν θέση στον σημερινό κόσμο, αλλά δεν μπορούν -και δεν πρέπει- να αντικαταστήσουν το live. Γιατί χωρίς τον παλμό του πλήθους, χωρίς τη ζωντανή ανάσα της μουσικής, οι συναυλίες κινδυνεύουν να γίνουν απλά… περιεχόμενο. Και τότε, θα έχουμε χάσει το πιο πολύτιμο που μας δίνει η μουσική: τη συλλογική μνήμη μιας στιγμής που δεν επαναλαμβάνεται.
Το μέλλον: σύγκλιση των δύο κόσμων
Η “σύγκλιση” virtual και live φαντάζει αναπόφευκτη. Αλλά ποια θα είναι η συνέπεια; Θα γεμίσουν ξανά οι χώροι συναυλιών ή θα αρκεστούμε σε avatars και likes; Ίσως το ερώτημα δεν είναι αν τα virtual concerts θα αντικαταστήσουν τα live, αλλά πώς θα συνυπάρξουν. Hybrid events, όπου η συναυλία μεταδίδεται τόσο φυσικά όσο και εικονικά, ήδη κερδίζουν έδαφος. Γιατί στο τέλος, το κοινό δεν θέλει να διαλέξει, θέλει να έχει επιλογές, να βιώνει τη μουσική όπως και όπου μπορεί. Η ανησυχία δεν είναι αδικαιολόγητη: αν οι virtual συναυλίες συνεχίσουν να προβάλλονται ως η νέα νόρμα, υπάρχει κίνδυνος η μουσική να χάσει τον πιο δυνατό της σύμμαχο, την κοινή εμπειρία του εδώ και τώρα.
Οι εικονικές συναυλίες είναι σίγουρα το μέλλον, αλλά οι ζωντανές θα παραμένουν πάντα η καρδιά της μουσικής εμπειρίας. Το ένα συμπληρώνει το άλλο, ανοίγοντας νέους δρόμους για καλλιτέχνες και κοινό. Και αυτό που μένει σταθερό είναι η ανάγκη μας να μοιραζόμαστε τη μουσική, είτε με χειροκροτήματα στον αέρα, είτε με emojis στην οθόνη. Τα virtual concerts μπορεί να έχουν θέση στον σημερινό κόσμο, αλλά δεν μπορούν -και δεν πρέπει- να αντικαταστήσουν το live. Γιατί χωρίς τον παλμό του πλήθους, χωρίς τη ζωντανή ανάσα της μουσικής, οι συναυλίες κινδυνεύουν να γίνουν απλά… περιεχόμενο. Και τότε, θα έχουμε χάσει το πιο πολύτιμο που μας δίνει η μουσική: τη συλλογική μνήμη μιας στιγμής που δεν επαναλαμβάνεται.
